Agrometeorološki poslovi se u Zavodu za hidrometeorologiju i seizmologiju obavljaju od 1951. godine. Glavne aktivnosti se odnose na prikupljanje, unos i kontrolu podataka sa mreže agrometeorolških stanica, što podrazumijeva:
Obradu, kontrolu i analizu podataka o temperaturama zemljišta, fenologiji i evapotranspiraciji.
Izradu agrometeoroloških informacija, biltena i godišnjaka.
Izradu i pružanje odgovarajućih informacija i usluga po zahtjevu korisnika:
*Izračunavanje meteorološkog indeksa opasnosti od šumskih požara.
*Izradu specifičnih agrometeoroloških informacija i prognoza za pojedina područja.
*Pružanje stručne pomoći korisnicima pri vršenju agrometeoroloških mjerenja.
Kada je agrometeorologija u pitanju Zavod raspolaže sa dvije operativne baze podataka i to: fenološkom bazom sa podacima sa 25 fenoloških stanica i bazom podataka o temperaturama zemljišta sa 11 agrometeoroloških stanica.
Fenološka baza sadrži podatke razvrstane u sedam osnovnih kategorija i to: voćarstvo, vinova loza, ratarstvo, šumsko drveće, biljne bolesti i štetočine, pčelarstvo i opšti poljski radovi.
Baza podataka o temperaturama zemljišta sadrži podatke o temperaturama na sedam dubina: 2, 5, 10, 20, 30, 50 i 100 cm
Klikom na jedan od šest gradova (Bar, Cetinje, Podgorica, Nikšić, Kolašin, Pljevlja) dobićete grafik kretanja Tmax, Tmin i Tsr zemljišta na dubini 5 cm i dnevnu količinu padavina tokom prethodnog mjeseca, a na drugom grafiku srednju mjesečnu temperaturu tla za prethodni mjesec na različitim dubinama, kao i višegodišnje prosjeke za isti mjesec.
AGROMETEOROLOŠKI IZVJEŠTAJ
preliminarna analiza / oktobar 2024. godine
Toplotni uslovi
U avgustu je nastavljen dug period vrlo toplog vremena. U Podgorici je maksimalna dnevna temperatura vazduha gotovo svakodnevno iznosila više od 35°C, u ostalim mjestima uglavnom do 35°C i na visokim planinama do 30°C. Najtoplija je bila druga dekada mjeseca kada je i minimalna temperatura vazduha bila vrlo visoka, od 14,9°C na Žabljaku, do 28,4°C u Podgorici. Srednja dnevna temperatura kretala se u intervalu od 16°C na Žabljaku, do 34°C u Podgorici i avgust je u većini mjesta bio topliji od prosjeka za 5 do 6°C. I zemljište je bilo značajno toplije od prosjeka, 4 do 6°C u Podgorici, 3 do 5°C na primorju, oko 1°C na Žabljaku i 2 do 3°C u ostatku zemlje, zavisno od dubine sloja. U Podgorici i na primorju srednja dnevna temperatura tla na 10cm dubine je gotovo svakodnevno iznosila ≥30°C, na Žabljaku do 20°C i u ostalim krajevima do 25°C. Dugo trajanje perioda sa ovako visokim temperaturama uz izražen manjak padavina nije pogodovalo poljoprivrednoj proizvodnji, došlo je do ubrzanog i prijevremenog zrenja poljoprivrednih kultura, slabijeg kvaliteta plodova i smanjena visine prinosa.
Padavine i uslovi vlažnosti
Oktobar 2024. godine
Nikšić
Kolašin
Pljevlja
Podgorica
Bar
Ulcinj
Žabljak
H. Novi
Cetinje
Berane
Rožaje
Temperatura vazduha oC
Tmax na 2m
25.7
22.1
24.1
26.4
26.4
28.8
20.9
26.0
26.3
25.2
25.0
Tmin na 2m
3.9
-0.8
0.9
10.5
13.1
9.3
-2.4
10.5
2.2
0.0
-2.0
Tsr na 2m
15.2
12.2
13.3
18.9
19.9
19.8
10.4
19.5
14.4
14.0
11.5
ΔTsr
3.8
4.4
4.3
3.0
3.1
2.9
4.8
2.9
4.6
4.8
x
Tmin na 5 cm
0.0
-3.0
-2.0
6.0
7.0
7.0
-5.0
4.0
1.0
x
x
ƩTsr > 5°C
ƩTsr > 10°C
162.5
63.1
105.8
267.5
258.4
274.7
30.4
275.4
137.0
104.4
90.5
Trajanje sijanja sunca (h)
Ʃ osunčavanja
209.9
153.6
174.3
200.5
199.1
229.4
209.5
164.2
x
141.4
x
ΔƩ osunčavanja
22.0
1.5
42.1
-0.9
0.4
30.5
47.7
-25.9
x
4.3
x
Temperatura zemljišta oC
Tsr 10 cm dubine
15.2
x
13.3
19.0
19.9
x
9.7
18.6
x
x
x
Tmax 5 cm dubine
Tmin 5 cm dubine
Tmax 10 cm dubine
Tmin 10 cm dubine
Tmax 20 cm dubine
Tmin 20 cm dubine
Padavine (mm)
Ʃ padavina
268.4
182.2
58.4
162.7
76.4
85.0
104.4
87.2
314.0
17.0
42.0
ΔƩ padavina
66.7
-16.0
-10.1
-1.5
-63.5
-57.0
-52.9
-112.0
21.0
-57.9
-20.9
Br.dana sa padavinama (≥1mm)
10
12
7
10
9
10
11
8
11
5
5
Max visina snijega (cm)
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Preovlađ. stanje povr. tla
1
1
1
1
1
1
1
1
1
0
0
Stanje tla koje nije pokrivenio snijegom
0
-
površina tla suva
1
-
površina tla važna
2
-
površina tla mokra (barice-lokvice)
3
-
poplavljeno tlo
4
-
površina tla smrznuta
5
-
poledica na tlu
6, 7 i 8
-
tlo prekriveno prašinom ili pijeskom
9
-
izuzetno suvo tlo sa pukotinama
Fenologija
Fenologija je nauka koja proučava zakonitosti periodičnih pojava (faza) u razviću biljaka i životinja i njihovu zavisnost od faktora spoljne sredine. Najstarija fenološka osmatranja ima Japan, gdje zbog tradicionalnog ”praznika cvetanja trešnje “ postoje zapisi o datumu cvjetanja trešnje još od 812.godine.
U agrometeorologiji fenološki podaci , pored meteoroloških, predstavljaju osnovu za proučavanje uticaja vremena i klime na razviće biljaka. Oni u stvari predstavljaju biološke granice u kojima se ispituje odnos biljaka prema uslovima spoljne sredine. Biljke kao indikatori vremena i klime imaju veliki značaj pri proučavanju klime nekog područja. Primjena fenoloskih podataka u poljoprivredi je mnogostruka. Prije svega služe kao osnova za fenoklomatološka ispitivanja, na osnovu kojih se za svaku poljoprivrednu kulturu mogu dobiti bioklimatski pokazatelji , koji govore o potrebi određene biljke za toplotom i vlagom u svakoj fazi njenog razvića. Fenologija ima veliku primjenu i u voćarstvu. Pri podizanju novih zavoda zasada izbor sorata treba vršiti na fenološkoj osnovi. Prije svega, da bi se dobili maksimalni prinosi,treba izabrati one sorte za koje su lokalni ekološki uslovi optimalni, a zatim sorte koje se međusobno oprašuju i istovremeno cvjetaju. Samo tada pčele mogu prenositi polen i izvšiti oplodnju.
U Crnoj Gori se fenološka osmatranja sistematski sprovode od 1951. godine, u sedam kategorija i to:
ZHMS posjeduje fenološku bazu sa podacima sa meteoroloških stanica razvrstanim u prikazane kategorije. Trenutno su aktivni podaci sa sedam meteoroloških stanica.
Evropski forum za smanjenje rizika od katastrofa, održao se u Budvi od 6. do 8. novembra 2024. godine i okupio je predstavnike 55 država Evrope i Centralne Azije, sa preko 700 učesnika.
Direktorica Regionalne kancelarije za Evropu, u okviru Svjetske meteorološke organizacije (SMO) – Kornelia Radics i koordinatorka u okviru kancelarije – Sari Lappi, posjetile su juče ZHMS CG i održale sastanak sa direktoricom i stalnom predstavnicom CG u SMO – Dušicom Brnović i saradnicima iz sektora meteorologije.