Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju ZHMS CG
Datum: 04.01.2023.
povodom značajne aktuelne meteorološke situacije
Sam početak 2023.godine u znaku je vrlo značajne meteorološke situacije, koja je u pojedinim mjestima uslovila ekstremno visoke temperature vazduha, za ovo doba godine. Prvog januara na području Ulcinja i Žabljaka izmjerene su istorijski rekordno visoke temperature vazduha za 1.januar, za navedene lokacije. Na području Ulcinja najviša dnevna temperatura dostigla je rekordnih 18.7°C za 1.januar, a na Žabljaku rekordnih 16.0°C. Na području Žabljaka u tri uzastopna dana (prvi, drugi i treći januar 2023.godine), oboreni su dosadašnji temperaturni rekordi i postavljeni novi istorijski rekordi za ove dane, od 16.0°C (1.jan. 2023.), 13.4°C (2.jan.2023.) i 12.6°C (3.jan.2023.). Izmjerene su neubičajeno visoke temperature u pojednim mjestima, posebno u planinskim predjelima. U zimskim turističkim centrima visine oko 1500 mnv, zabilje\ene su ekstremno visoke temperature za ovo doba godine (1-3.januar 2023.). Ovako visoke ekstremne temperature, za ovo doba godine, posljedica su dejstva poznatog meteorološkog sistema “termobarički greben“ i polja visokog vazdušnog pritiska u prizemlju (na površini zemlje). Ova kombinacija meteoroloških sistema ovih dana, vršila je transport tople vazdušne mase iz toplih oblasti sa sjevera Afrike, na veći dio Evrope, samim tim i na područje Crne Gore. Proteklih dana (31.dec.2022. -3.jan.2023.) širom Evrope u mnogim gradovima izmjerene su istorijski rekordne temperature svih vremena, za ovo doba godine.
Pored ekstremno visokih temperatura, ova meteorološka situacije generiše vrlo nepovoljne vremenske prilike za zimske turističke centre. Izostanak sniježnih padavina praćen je ekstremno visokim temperaturama u zimskim centrima (visine oko 1500 mn), gdje je inače uobičajeno da u ovo doba godine bude sniježnog pokrivača.
Ova meteorološka situacija generiše efekat temperaturne inverzije po kotlinama, sa formiranjem „jezera hladnog vazduha“ ispunjena maglom, sa dužim zadržavanjem tokom dana. U tim mikroklimatskim urbanim sredinama, ova meteorološka situacija primarno determiniše stanje kvaliteta vazduha, na način što u sloju temperaturne inverzije zadržava zagađujuće čestice, koje su produkovane (iz različitih izvora) u samoj toj sredini, što dovodi do enormno visoke koncentracije PM čestica u prizemnom sloju atmosfere. Primjera radi, u 13h, temperatura vazduha prvog januara 2023.godine na Žabljaku bila je 14,7°C, u isto vrijeme temperatura vazduha u Pljevljima bila je 2.3°C, a u Bijelom Polju 3°C. Drugog januara u 13h na Žabljaku temperatura je bila 12.9°C, u isto vrijeme u Pljevljima izmjereno je 2.1°C, a u Bijelom Polju 2°C. Trećeg januara u 13h na Žabljaku temperatura je bila 12.3°C, u isto vrijeme u Pljevljima izmjereno je 1.9°C, a u Bijelom Polju 2°C. Temperaturna inverzija zadržava sve produkovane PM čestice i ne dozvoljava njihovo podizanje uvis (konvekcija) i njihovu disperziju na okolni, širi ambijent, niti transport (advekcija) na udaljene destinacije, kako bi se sama koncentracija u urbanoj sredini smanjila. PM čestice se mehanizmom gravitacionog taloženja deponuju na tlo, odnosno na predmete i objekte na površini zemlje.
Ova meteorološka situacija ima dvostruko negativan uticaj. Prvo, što su ekstremno visoke temperature na visini oko 1500mnv i izostanak snijega. Drugo, što narušava stanje kvaliteta vazduha, na način što determiniše enormno visoke koncentracije PM čestica u urbanim sredinama, u prizemnom sloju atmosfere u sloju temperaturne inverzije, u kome se vrši produkcija zagađujućih čestica iz različitih izvora zagađivača.
Pripremio
MSc Branko Micev, dipl.met
Copyright 2020
